Bariatria, czyli chirurgiczne leczenie otyłości

Bariatria jest dziedziną medycyny specjalizującą się w leczeniu otyłości I, II oraz III (otyłość olbrzymia) stopnia poprzez wprowadzanie zmian w przewodzie pokarmowym tak, by zredukować ilość spożywanego jedzenia i związanego z nią nadmiernego przybierania na wadze.

Wielu pacjentów otyłych, pomimo podejmowanych prób leczenia otyłości metodami niechirurgicznymi, np. poprzez ograniczenie spożycia pokarmów i wysiłek fizyczny, różne diety, nie jest w stanie samodzielnie zrzucić nadmiernych kilogramów i powrócić do właściwej, zdrowej wagi ciała. Bariatria ma za zadanie umożliwić takim ludziom powrót do zdrowia poprzez zmniejszenie żołądka oraz wymuszoną wewnętrznie redukcję możliwej do przyjęcia ilości pokarmów. Jak wygląda to w praktyce, kto kwalifikuje się do zabiegów bariatrycznych i jakie metody leczenia stosuje się w ramach bariatrii?

Czym zajmuje się lekarz bariatra?

Z definicji, bariatria jest dziedziną medycyny zajmującą się diagnozowaniem, profilaktyką oraz leczeniem nadwagi i choroby otyłości. Wśród osób cierpiących z powodu chorobowej nadwagi i nadmiernej masy ciała, bariatria kojarzy się przede wszystkim z chirurgicznymi metodami zmniejszania żołądka w celu ograniczania spożycia pokarmów. W istocie w bariatrii wyróżnia się także metody niechirurgiczne, a sama dziedzina skupia się w dużej mierze na odnajdowaniu przyczyn i podłoża otyłości, a nie samym jej leczeniu.

Bariatria rozwija się już od lat 50. XX wieku, ale przez wzgląd na globalną skalę problemu jakim jest współcześnie otyłość, rozwój dziedziny przyspieszył znacząco w ostatnich latach zarówno w zakresie diagnostyki i udzielanych konsultacji bariatrycznych, jak i samej chirurgii i dostępnych dla lekarzy metod operacyjnych i nieoperacyjnych.

Pierwsze operacje wyłączające część żołądka lub jelit były wykonywane od początku istnienia bariatrii. Przez lata rozwinęły się na tyle, by stanowić własną kategorię tzw. operacji wyłączających, stosowanych obok odkrytych później operacji restrykcyjnych (najpopularniejsza obecnie rękawowa resekcja żołądka – gastric sleeve) oraz operacji pominięcia (gastric bypass)

Nadwaga a otyłość – kiedy konieczna jest konsultacja bariatryczna?

Pojęcia „nadwaga” i „otyłość” są ze sobą często mylone, jako że oba odnoszą się do nadmiernej masy ciała oraz zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie. W praktyce nadwaga i otyłość nie są ze sobą tożsame – podczas gdy nadwaga powinna być traktowana jako stan ostrzegawczy przed otyłością, sama otyłość jest chorobą stanowiącą zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta.

Za nadwagę uważa się nadmiar kilogramów w stosunku do optymalnej wagi przy określonym wzroście, budowie ciała i stylu życia. W przypadku otyłości następuje patologiczne już nagromadzenie tkanki tłuszczowej przekraczające poziom 15% masy ciała (w przypadku mężczyzn) lub 25% masy ciała (w przypadku kobiet) powyżej fizjologicznego zapotrzebowania organizmu na tkankę tłuszczową.

Ważnym elementem diagnozowania nadwagi i otyłości jest wskaźnik BMI wyrażany w jednostce kg/m^2. Wskaźnik ten wylicza się dzieląc wagę (w kilogramach) dwukrotnie przez wzrost (w metrach), a więc przykładowo 60:1,65:1,65. W przypadku tej osoby wskaźnik wyniósłby 22,03, co według danych Światowej Organizacji Zdrowia WHO oznaczało by prawidłową masę ciała.

Do obliczenia BMI można wykorzystać dedykowane kalkulatory lub samodzielnie interpretować ich wynik, pamiętając że:

• BMI < 18,5 kg/m² oznacza niedowagę,
• BMI w przedziale 18,5–24,9 kg/m² oznacza prawidłową masę ciała,
• BMI w przedziale 25,0–29,9 kg/m² to sygnał nadwagi,
• BMI ≥30 kg/m² to już otyłość, którą dzielimy następnie na trzy poziomy:
  • I stopień – BMI w przedziale 30,0–34,9 kg/m²),
  • II stopień – BMI w przedziale 35,0–39,9 kg/m²,
  • III stopień (otyłość skrajna lub olbrzymia) – BMI ≥ 40,0 kg/m².

Interpretacja BMI nie jest wystarczającym wyznacznikiem do diagnozowania otyłości, gdyż nie pozwala oszacować udziału tkanki tłuszczowej, mięśni, kości i wody w całkowitej masie ciała. Jeśli więc z obliczeń wskaźnika BMI wynika, że mamy problem z otyłością, dalsza droga postępowania z chorobą powinna odbywać się pod ścisłą kontrolą i po diagnozie lekarza bariatry.

Operacyjne i nieoperacyjne metody leczenia w centrum bariatrii KCM Clinic

Podczas konsultacji bariatrycznych lekarz dobiera metodę leczenia dopasowaną optymalnie do potrzeb, stanu zdrowia oraz możliwości pacjenta chorego na otyłość. Dostępne techniki operacyjne to mało inwazyjne zabiegi pozwalające na krótki pobyt w szpitalu, szybki powrót do zdrowia i rozpoczęcie procesu redukcji nadmiernej masy ciała. Jako doświadczone centrum medyczne ze specjalizacją w bariatrii (centrum referencyjne) oferujemy dostęp do wszystkich najważniejszych operacyjnych i nieoperacyjnych metod leczenia otyłości.

Podstawowe chirurgiczne metody leczenia otyłości

W ramach chirurgii restrykcyjnej lub tzw. gastroplastyki znane są przede wszystkim metody Roux-en-Y Gastric Bypass (RYGB) oraz One Anastomosis Gastric Bypass (OAGB), tzw. Mini Gastric Bypass żołądka.

Na początku lat 80. do metod chirurgii bariatrycznej dołączył zabieg ominięcia zółciowo-trzustkowego, w ramach którego wycinano znaczną część żołądka i łączono ją z jelitem cienkim. Metoda ta daje dobre efekty, ale ma dużo skutków ubocznych, dlatego została zastąpiona najbardziej popularnym na świecie zabiegiem – rękawową resekcją żołądka (sleeve gastrectomy lub gastric sleeve) niosącą za sobą znacznie mniejsze ryzyko przy podobnych efektach końcowych.

Nieoperacyjne metody leczenia otyłości

Aby zredukować ryzyko związane z operacjami otwierającymi jamę brzuszną, do katalogu prowadzonych zabiegów bariatrycznych wprowadzono także metody mniej inwazyjne i nieoperacyjne, czyli leczenie z użyciem techniki laparoskopowej stosowanej przy rękawowych resekcjach żołądka (gastric sleeve), Roux-en-Y Gastric Bypass (RYGB) oraz One Anastomosis Gastric Bypass (OAGB), tzw. Mini Gastric Bypass

Skuteczną metodą nieoperacyjna leczenia otyłości jest również balon żołądkowy wypełniony solą fizjologiczną, umieszczany w żołądku po to by zmniejszyć jego objętość i symulować uczucie pełności ograniczające ilość spożywanych pokarmów, wyróżniamy balony na 6- oraz 12-miesięcy.

Kwalifikacja pacjenta do zabiegu bariatrycznego

Decydując się na wizytę w poradni bariatrycznej i konsultację z doświadczonym lekarzem bariatrą, pacjent cierpiący z powodu nadwagi lub otyłości będzie w pierwszej kolejności dokładnie zdiagnozowany. Specjalista nie opiera się wyłącznie na wyliczeniach wskaźnika BMI, ale przede wszystkim na dodatkowych badaniach weryfikujących udział tkanki tłuszczowej w ogólnej masie ciała, jej rozmieszczenie w ciele, a także sprawdzających współistnienie innych chorób i ryzyko ich wystąpienia z powodu otyłości.

Chirurg bariatra podejmuje decyzję o zakwalifikowaniu pacjenta do zabiegu u większości osób ze wskaźnikiem BMI powyżej 40 kg/m² lub 35 kg/m², jeśli w ich przypadku stosowane dotychczas leczenie zachowawcze zakończyło się ponownym powrotem do nadmiernego jedzenia i wzrostem masy ciała, lub jeśli wraz z otyłością występują choroby towarzyszące, w tym cukrzyca, nadciśnienie tętnicze lub choroby układu kostno-stawowego.

Chirurdzy bariatrzy uznają obecnie leczenie operacyjne za jedyne skuteczne postępowanie w leczeniu otyłości u pacjentów, u których leczenie zachowawcze nie przynosi właściwych i trwałych rezultatów.

Kwalifikacja pacjenta do zabiegu bariatrycznego

Decydując się na wizytę w poradni bariatrycznej i konsultację z doświadczonym lekarzem bariatrą, pacjent cierpiący z powodu nadwagi lub otyłości będzie w pierwszej kolejności dokładnie zdiagnozowany. Specjalista nie opiera się wyłącznie na wyliczeniach wskaźnika BMI, ale przede wszystkim na dodatkowych badaniach weryfikujących udział tkanki tłuszczowej w ogólnej masie ciała, jej rozmieszczenie w ciele, a także sprawdzających współistnienie innych chorób i ryzyko ich wystąpienia z powodu otyłości.

Chirurg bariatra podejmuje decyzję o zakwalifikowaniu pacjenta do zabiegu u większości osób ze wskaźnikiem BMI powyżej 40 kg/m² lub 35 kg/m², jeśli w ich przypadku stosowane dotychczas leczenie zachowawcze zakończyło się ponownym powrotem do nadmiernego jedzenia i wzrostem masy ciała, lub jeśli wraz z otyłością występują choroby towarzyszące, w tym cukrzyca, nadciśnienie tętnicze lub choroby układu kostno-stawowego.

Chirurdzy bariatrzy uznają obecnie leczenie operacyjne za jedyne skuteczne postępowanie w leczeniu otyłości u pacjentów, u których leczenie zachowawcze nie przynosi właściwych i trwałych rezultatów.