Otyłość a niepłodność – wpływ masy ciała na płodność kobiet i mężczyzn

Otyłość ma negatywny wpływ na zdrowie, mogąc przyczyniać się do problemów z krążeniem, pracą serca, nadciśnieniem czy układem kostno-szkieletowym. Nie są to jednak jedyne obszary, w których możemy doświadczać problemów wynikających z nadmiernej wagi.

Jak pokazują wieloletnie badania i potwierdzone przypadki, wysokie BMI może być przyczyną problemów z płodnością, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn, powodując m.in. zaburzenia owulacji oraz pogorszenie parametrów nasienia u mężczyzn poprzez negatywne oddziaływanie na pracę hormonów. Jak nadwaga i otyłość mogą wpłynąć na płodność u kobiet i mężczyzn i jakie komplikacje mogą wywołać w razie zajścia w ciążę?

Zaburzenia płodności u kobiet i mężczyzn wywołane nadwagą i otyłością

Zbyt wysoki wskaźnik BMI może powodować różnorodne zmiany w organizmie człowieka, wpływając m.in. na zaburzenie prawidłowej gospodarki hormonalnej oraz powstawanie stanów zapalnych utrudniających zapłodnienie i upośledzających płodność zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny. Każdy przypadek trzeba traktować jednak indywidualnie, bo choć istnieje duża grupa możliwych powikłań i zaburzeń płodności wynikających z nadwagi, nie wszystkie z nich muszą wystąpić u każdego pacjenta i nie jest wykluczone też że pojawią się nowe, niepowiązane dotąd z otyłością problemy.

W przypadku kobiet, możliwe zaburzenia płodności związane z nadwagą to najczęściej insulinooporność, zaburzenia owulacji oraz zbyt wysoki poziom androgenów – hormonów odpowiedzialnych za rozwój niektórych cech płciowych u płodu. Zaburzenia owulacji mogą spowodować, że starania o ciążę będą wydłużały się w czasie ze względu na trudność trafienia dokładnie w dzień owulacji lub zapłodnienia jajeczka z powodu pojawienia się cyklów bezowulacyjnych.

Zbyt wysoka masa ciała prowadzi także częściej do endometriozy oraz zespołu policystycznych jajników (PCOS), które mają bezpośredni wpływ na problemy z poczęciem. Co ważne, zaburzenia związane z otyłością i nadwagą mogą w przypadku kobiet prowadzić nie tylko do problemów z zapłodnieniem, ale i utrzymaniem ciąży oraz powodować szereg komplikacji w przypadku donoszenia ciąży do terminu porodu.

Z perspektywy mężczyzny, nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje nadmierną produkcję estrogenu oraz niedobór testosteronu, co znacząco obniża właściwości nasienia i może utrudniać zapłodnienie. Otyłość ogranicza też wydzielanie hormonu wzrostu, który u mężczyzn wpływa na produkcję plemników.

Jakie komplikacje w trakcie ciąży może powodować otyłość?

Pierwszym problemem dla kobiet zachodzących w ciążę będzie w przypadku nadwagi znacznie wyższe ryzyko poronienia samoistnego – nadmiar tkanki tłuszczowej wpływa niekorzystnie na gospodarkę hormonalną, powodując m.in. obniżenie wydzielania FSH, LH, estradiolu, AMH oraz progesteronu niezbędnych do utrzymania ciąży i jej prawidłowego rozwoju. Otyłość powoduje też podwyższone ryzyko insulinooporności, hiperinsulinemii, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego, które wymagają stałego monitorowania i mogą stanowić dodatkowe ryzyko dla kobiet w ciąży.

Nadmierna masa ciała oddziałuje negatywnie na przebieg ciąży i rozwój płodu, zwiększając ryzyko powikłań i wad wrodzonych, a także utrudniając diagnostykę prenatalną, w tym choćby wykonanie podstawowego badania USG. Kobiety z nadwagą mogą w trakcie ciąży doświadczać problemów z wahaniami ciśnienia tętniczego, zaburzeniami oddychania, zapaleniem pęcherzyka żółciowego, powikłaniami zakrzepowymi, cukrzycą ciążową, a także narazić dziecko na zwiększoną wagę po urodzeniu. Wśród poważniejszych powikłań powiązanych z nadwagą matki wymienia się także zaburzenia rozwoju płodu, ryzyko rozszczepienia kręgosłupa dziecka, wyższe ryzyko krwotoków w trakcie porodu oraz zakażeń okołoporodowych.

Czy otyłość wywołuje permanentne problemy z płodnością?

Pocieszeniem dla osób otyłych planujących w przyszłości zajście w ciążę i urodzenie dziecka jest fakt, że w wielu przypadkach zaburzenia płodności związane z otyłością nie są permanentne, a już niewielka utrata masy ciała może podwyższyć prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. O ile więc wieloletnia nadwaga lub otyłość nie doprowadzą do zaburzeń trudnych w leczeniu i wymagających stałego monitorowania, np. cukrzycy czy insulinooporności, samo zajście w ciążę oraz płodność, zarówno u kobiet jak i mężczyzn, powinny wzrastać wraz z powrotem do niższego, prawidłowego poziomu BMI. O zgubienie zbędnych kilogramów warto postarać się z wyprzedzeniem, tak by w szczególności organizm kobiety mógł przygotować się na płód i prawidłowy rozwój dziecka aż do porodu.