Witrektomia – czym jest, na czym polega

Witrektomia to zabieg chirurgiczny w trakcie którego, śródooperacyjnie wprowadza się narzędzia mikrochirurgiczne do wnętrza gałki ocznej. Poprzez szereg manipulacji chirurgicznych stara się uzyskać efekt naprawy lub też usunięcia stanu chorobowego, z powodu którego dana osoba została zakwalifikowana do operacji.

Słowo „witrektomia” oznacza usunięcie – wycięcie ciała szklistego tj. galaretowatej substancji wypełniającej największą przestrzeń gałki ocznej – komorę ciała szklistego. W oparciu głównie o tę czynność chirurgiczną dokonuje się niezbędnych „napraw” w chorym oku.

Kiedy należy poddać się witrektomii?

Witrektomia to często zabieg ostatniej szansy na poprawę widzenia a w wielu schorzeniach jedyna skuteczna metoda lecznicza. Obecnie zabiegi witrektomii najczęściej wykonywane są w poniższych stanach chorobowych:

• Wylewy krwi do wnętrza oka, będące powikłaniem chorób ogólnoustrojowych, głównie cukrzycy, niedokrwistości a także urazów oka.

Choroby siatkówki:

• odwarstwienie siatkówki,
• niedrożność naczyń siatkówki,
• otwory siatkówki (w tym otwór w plamce),
• błony przed i podsiatkówkowe,
• krwotoki podsiatkówkowe,
• niektóre zmiany powstające w następstwie zwyrodnienia siatkówki związanego z wiekiem, inne.
• urazy gałki ocznej przenikające oraz stany pourazowe oka, także z obecnością ciała obcego we wnętrzu oka.
• powikłania wcześniej wykonanych zabiegów na oku: stany zapalne, krwotoki, jaskra następowa i inne
• inne zmiany patologiczne w ciele szklistym: stany zapalne i pozapalne doprowadzające do znacznego pogorszenia widzenia.

Przebieg operacji

W trakcie zabiegu wykonuje się 3-4 linijne wejścia w twardówce (warstwie tworzącej ścianę gałki ocznej) o długości od 0.5 do 1.0mm, przez które wprowadza się do oka narzędzia chirurgiczne i substancje niezbędne podczas wykonywanego zabiegu.

Po wycięciu ciała szklistego, w zależności od przyczyny operacji, stanu miejscowego oka operowanego oraz prognoz pooperacyjnych, gałkę oczną wypełnia się jedną z poniższych substancji:

• Jałowy płyn o odpowiednim składzie chemicznym, który samoistnie ulega wymianie na płyn produkowany przez struktury wydzielnicze oka
• Jałowe powietrze lub mieszaninę gazów rozprężających (SF6, C3F8 itp.), które również ulegają stopniowej wymianie na płyn wewnątrzgałkowy.

Podanie mieszaniny gazu rozprężającego powoduje znacznego stopnia upośledzenie widzenia (nawet do poziomu rozróżniania ruchów ręki przed okiem), trwające od kilku dni do kilku tygodni (w zależności od zastosowanej mieszaniny gazu). Upośledzenie widzenia ma charakter przemijający. Podanie gazu lub powietrza wiąże się też z potrzebą utrzymywania przez pacjenta odpowiedniej pozycji, zalecanej przez lekarza.

• Nie zastosowanie się do zaleceń lekarskich może doprowadzić do powikłań pooperacyjnych oraz do nie uzyskania zamierzonego efektu leczniczego. W trakcie obecności gazu rozprężającego w oku, pacjenci nie mogą także podróżować samolotem, z uwagi na możliwość znacznego rozprężenia się gazu, a w konsekwencji znacznego wzrostu ciśnienia śródgałkowego, co może nawet doprowadzić do pęknięcia operowanej gałki ocznej
• Olej silikonowy (który nie ulega wymianie na płyn). Podanie oleju silikonowego do wnętrza oka powoduje własności optycznych oka, co oznacza, iż pacjent wymaga dodatkowej korekcji. Czasami różnica korekcji obu oczu jest na tyle duża, iż nie można dobrać odpowiedniej korekcji okularowej na okres obecności oleju silikonowego w oku. W niektórych przypadkach można założyć soczewkę kontaktową na operowane oko.

Możliwe powikłania

Witrektomia tylna, jak każdy inny zabieg może być powikłana szeregiem niekorzystnych następstw, przy czym przedoperacyjny stan oka zakwalifikowanego do operacji ma także wpływ na pojawienie się ewentualnych powikłań.
Najczęściej obserwowane powikłania to:

• pooperacyjny, czasowy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego
• odwarstwienie siatkówki
• przejściowe stany zapalne oka
• krwotoki do wnętrza oka
• postęp zmętnienia soczewki (w przypadku zabiegów z podaniem gazu rozprężającego szybszy postęp zmętnienia soczewki obserwowany jest w każdym operowanym przypadku)
• inne (nieszczelność rany pooperacyjnej), itd.

W niektórych, bardziej skomplikowanych przypadkach (zwłaszcza w odwarstwieniu siatkówki lub cukrzycy) zdarza się, że zabieg witrektomii trzeba powtórzyć.

Pozytywne efekty witrektomii

U części operowanych osób, aby uzyskać zamierzony efekt operacyjnych zbieg witrektomii wykonuje się jednocześnie, w połączeniu z innymi zabiegami, np. usunięciem zaćmy, założeniem opaski lub plomby wgłabiającej ścianę gałki ocznej.

Oczekiwane, korzystne efekty tego typu zabiegu to nie tylko poprawa ostrości i funkcji widzenia, ale także:

• stabilizacja ostrości widzenia
• spowolnienie procesu chorobowego uszkadzającego widzenie
• odtworzenie warunków anatomicznych gałki ocznej (urazy)
• niedopuszczenie do zaniku gałki ocznej
• inne

Pamiętaj: wykonanie zabiegu operacyjnego nie zawsze wiąże się z poprawą funkcji widzenia!